مفاهیم اصلی ابزاردقیق

سنسور، اکچویتور، ترانسدیوسر و ترانسمیتر، اجزای اصلی تشکیل دهنده مجموعه سیستم های ابزاردقیق می باشند که در ادامه علاوه بر تعریف، تفاوت های مابین آنها نیز تشریح می شوند.

سنسور چیست؟

سنسور تجهیزی است که قابلیت اندازه گیری یک کمیت فیزیکی را دارا می باشد. زمانی که سنسور در معرض تغییر یک کمیت فیزیکی مانند دما، فشار، شدت نور و .. قرار گیرد، در ماهیت فیزیکی یا شیمیایی ساختار خود دچار تغییراتی می شود و به اصطلاح تغییر کمیت فیزیکی اعمال شده را حس می کند. مانند مقاومت پلاتینی که تغییر کمیت فیزیکی دما، باعث تغییر در ساختار فیزیکی آن به صورت تغییر میزان ارتعاش اتم ها و در نتیجه تغییر مقدار مقاومت الکتریکی آن می شود.  انواع سنسور

اکچویتور چیست؟

اکچویتور یا عملگر المانی است که به عنوان عامل نیروی محرک، باعث به حرکت در آمدن چیزی شود. در واقع اکچویتور انرژی های مختلف را به انرژی جنبشی یا حرکت تبدیل می کند. مانند موتور پله ای یا استپر موتور که پالس الکتریکی را به انرژی جنبشی دورانی تبدیل می کند.

انواع اکچویتور (عملگر) خطی و دورانی

ترانسدیوسر چیست؟

ترانسدیوسر هر نوع تجهیزی است که قابلیت تبدیل یک نوع انرژی به نوع دیگر را دارا باشد. به بیان دیگر ترانسدیوسر ابزار تغییر حالت انرژی است. مانند میکروفن که صوت (انرژی موج مکانیکی) را به سیگنال الکتریکی تبدیل می کند و یا سلول خورشیدی که انرژی نور را به الکتریسیته تبدیل می کند.

نمونه یک ترانسدیوسر سرعت لرزش به همراه نقشه اجزای داخلی

ترانسمیتر چیست؟

واژه ترانسمیتر Transmitter به معنای فرستنده است. در تعاریف مهندسی ابزاردقیق، ترانسمیتر تجهیزی است که وظیفه ارسال سیگنال استاندارد متناسب با یک کمیت فیزیکی را برعهده دارد. ترانسمیترها دارای انواع متنوعی هستند و می توانند در ساختار خود شامل سنسور، اکچویتور و ترانسدیوسر هم باشند و یا به صورت مستقل از آنها، تنها وظیفه تولید و تبدیل سیگنال استاندارد را بر عهده داشته باشند. مانند ترانسمیتر دمای ریلی، که پس از اتصال به سنسور مقاومت حراتی pt100 ، با اعمال ولتاژ ثابت به دو سر مقاومت، سیگنال جریان الکتریکی استاندارد متناسب با تغییر دما را تولید کرده و به سیستم کنترل ارسال می کند.

ترانسمیتر های ریلی دما (قابل نصب روی ریل DIN)

تفاوت ها

همانطور که از تعاریف بالا مشخص است شباهت های زیادی مابین مفاهیم سنسور، اکچویتور و ترانسدیوسر وجود دارد. برای بیان شفاف تفاوت ها لازم است به تعریف این المان ها با دقت توجه شود.

بنا بر تعریف، ترانسدیوسر دارای قابلیت تبدیل انرژی از یک حالت به حالت بوده و دارای مفهوم عام تری نسبت به سنسور و اکچویتور است. سنسور، مانند ترانسدیوسر قابلیت تبدیل شکل انرژی را دارد، اما آنچه که در تعریف، سنسور را متمایز می کند این است که سنسور قابلیت اندازه گیری و پیمانه کردن یک کمیت فیزیکی را داراست، در حالی که ترانسدیوسر الزاما دارای این ویژگی نیست.

اکچویتور بنا بر تعریف نوع خاصی از ترانسدیوسر است که می تواند انرژی های مختلف را تنها به یک نوع انرژی (انرژی جنبشی) تبدیل کند.

ترانسمیترها نسبت به سه المان دیگر دارای ساختار پیچیده تری هستند و البته همانطور که ذکر شد می توانند شامل سنسور، اکچویتور و ترانسدیوسر هم باشند. آنچه که در نهایت یک ترانسمیتر را در تعریف متمایز می کند این است که در قسمت خروجی خود قابلیت ارسال سیگنال استاندارد الکتریکی یا نیوماتیکی برای اتصال به سیستم های کنترل و مانیتورینگ را دارا می باشد.